شرکت(انجمن) آموزش گردشگری و هتلداری کویر

           گزارش برنامه غار نمکدان (قشم) 

                                                   بهمن ماه ۸۶

افراد شرکت کننده در برنامه :

1_ مهرداد حاجی هاشمی

2_ رضا سجادی

3_ حسین جمالی پور

4_ خانم حاج صباغ

5_ خانم حیدری

تجهیزات مورد نیاز برنامه:

چادر کوهنوردی - کیسه خواب - وسایل ضد آفتاب - کوله پشتی وکوله غار- وسایل نشانه گزاری - هدلامپ - کلاه ایمنی - لباس غارنوردی (بیلرسوت) - زیرانداز-طناب انفرادی - اجاق خوراک پزی و...

مبلغ اخذ شده از هر نفر :

۶۳۰۰۰۰ریال بابت کرایه ها

سرپرست برنامه :

آقای رضا سجادی

مسئول فنی :

آقای مهرداد حاجی هاشمی

گزارش نویس :

خانم حیدری

نرخ کرایه تاکسی ها : وانت دو کابین ساعتی ۴۰۰۰۰ ریال ، سواری ساعتی ۳۵۰۰۰ریال

هایس ساعتی ۵۵۰۰۰ ریال و مینی بوس ساعتی ۸۰۰۰۰ ریال

نرخ تاکسی ها از ساعت ۱۱:۳۰شب به بعد ۵۰٪ افزایش می یابد.

بلیط لنج از قشم به بندرعباس و بالعکس ۱۵۰۰۰ ریال ، اتوبوس دریایی ۲۰۰۰۰ ریال ، شناور تندرو ۲۵۰۰۰ ریال می باشد. زمان حرکت لنج ها از ساعت ۱۰ صبح هر دو ساعت یک بار تعداد۶ لنج از اسکله بهمن تردد می نمایند.

ساعت ۵ بعد از ظهر روز پنج شنبه ۱۸ بهمن ماه ۱۳۸۶ در قالب یک تیم ۵ نفره به سرپرستی آقای رضا سجادی جهت یک سفر غارنوردی ، سیاحتی به سمت جزیره قشم حرکت کردیم. سفر زمينی مخصوصا با اتوبوس لطفی ديگر دارد زيرا می توانيد طبيعت بكر منطقه را نظاره گر بود دره هايی عميق و نخلستانهايی انبوه ، رودهای خروشان و كوههای سربه‌فلك كشيده سفر زمينی با اتوبوس از اصفهان به مقصد بندرعباس ۱۶ ساعت به طول مي انجامد، با حدود ۲ ساعت تأخیر ساعت۱۱ روز جمعه به بندرعباس رسیدیم. از آنجا به سمت اسکله حرکت کردیم که به دلیل بدی آب و هوا و طوفانی بودن دریا تردد با قایق تندرو و اتوبوس دریایی امکان پذیر نبود. انگار همه چیز دست به دست هم داده بود تا نتوانیم برنامه خود را طبق زمان بندیمان اجرا کنیم. بدین ترتیب به اسکله شهید باهنر رفته تا با لنج به قشم برویم. فاصله بندر عباس تا قشم را می توان به مدت يك ساعت و نیم با لنج مسافربری، سی دقیقه با قايق‌های تندرو بیست دقیقه با اتوبوس دريايی طی كرد ساعت ۱:۳۰ بعد از ظهر به اسکله بهمن شهر قشم رسیدیم

موقعیت جغرافیایى جزيره قشم :

 استان هرمزگان دارای ۱۴ جزيره كوچك و بزرگ است از جمله:
جزاير تنب بزرگ، تنب كوچك، ابوموسی، كيش، فارور، لاوان، سيری، هرمز، هنگام ، لارك و...  كه در جنوب استان هرمزگان پراكنده اند

اگر چه دلفين بزرگترين جانور خليج فارس نيست، اما شکل بزرگترين جزيره خليج فارس همچون يك دلفين زيبا درآبهای نیلگون خليج فارس میدرخشد. جاذبه های طبیعی این جزیره را می توان از عجایب هفتگانه خواند

طول جزیره از بندر قشم، تا بندر "باسعیدو" در انتهاى جزیره را در منابع مختلف بین ۱۰۰ تا ۱۳۰ کیلومتر تخمین زده‌اند عرض جزیره نيز در نقاط مختلف متفاوت بوده و به‌طور كلی به سه عرض: کم (بین طبل و سلخ)، زیاد (بین لافت کهنه و شیب دراز) و متوسط (در منطقه اسکان) تقسيم بندی می‌شود. که "عرض متوسط" جزیره قشم را ۱۱ کیلومتر محاسبه كرده اند.

قشم با همراهی سه جزيره هرمز، هنگام و لارك از جمله جزاير جنوبی ايران‌اند که در خلیج فارس و در استان هرمزگان با مركزيت بندرعباس قرار دارند، اين جزاير با سواحل فوق‌العاده زيبا و چشم انداز حيرت انگيز و طبيعت بكر را می توان گنج گردشگری ايران ناميد جزیره قشم بزرگ‌ترین جزیره غیر مستقل جهان و بزرگ‌تر از ۲۲ کشور جهان است مساحتی بالغ بر۱۴۹۱کیلومترمربع كه حدود۵/۲ برابر دومین جزیره بزرگ خلیج فارس یعنى بحرین می‌باشد. هم‌چنين جمعيت كل جزيره قشم معادل ۹۸۸۲۹ نفر می‌باشد.

شهرستان قشم ۶۴ شهر و روستا دارد که شهر قشم در شرقى‌ترین نقطه جزیره واقع شده.

فاصله آبی شهر قشم از بندر عباس ۲۲ كيلومتر و نزديكترين فاصله آبی جزيره قشم د ر حد فاصل بندر لافت و روستای پهل از توابع بندر خمير است. استان هرمزگان و جزاير آن ادامه چين خوردگی های كوه‌های زاگرس هستند كه در دوران سوم زمين شناسی سر از آب برآوردند(زاگرس: دارای ريشه اوستایی و به نام كوه بزرك)
جزيره ای که در طول تاريخ متعلق به ايرانيان بوده، ولی از اسکندر مقدونی گرفته تا امويان و عباسيان و پرتغالی ها و انگليسی ها به آن حمله کرده اند و چشم طمع به آن داشته اند.
تاريخ قشم :
تاريخ قشم به دوران پيش از ميلاد مسيح بر مي گردد و بهترين سند موجود وجود منطقه باستانی خربس می باشد .
با فتح قسطنطنيه به دست محمدفاتح ارتباط تجاری شرق و غرب قطع می‌شود و غرب در انديشه يافتن راهی به شرق بود ، كه نهايتاً قاره آمريكا را كشف می‌كند. در آن دوران دول قدرتمند اروپا دولتهای كاتوليك اسپانيا و پرتقال بودند و برای ايجاد موازنه قدرت پاپ جهان را بين آنها تقسيم می كند شرق را به پرتقال می سپارد و غرب را به اسپانيا و به اين ترتيب خط فرضی از ميان آمريكای جنوبی می گذرد و برزيل نيز به پرتقال می رسد و به اين ترتيب پرتقالی ها راهی سرزمينهايی می شوند كه پاپ در شرق به آنها واگذار كرده بود و به خليج فارس وارد می شوند ودر سال ۱۵۰۷ ميلادی آلفونسو آلبوكرك جزاير هرمز و قشم و سواحل جنوبی ايران را اشغال می‌كنند. و بدليل آنكه در آنزمان حكومت صفويه درگير جنگ با عثمانی بود و از طرفی نيروی دريايی نداشت لذا توان مقابله با نيروی متجاوز را نداشت تا اينكه در سال۱۶۲۲ بود كه شاه عباس صفوی به كمك نيروی دريايی انگليس و رشادت سردار صفوی امام‌قلی ‌خان، بندرعباس (گامبرون) جزايرقشم و هرمز را آزاد می‌كند. كه البته گفته مي شود شاه عباس كمپانی هند شرقی را تحت فشار می گذارد كه اگر می خواهيد به تجارت ابريشم از طريق ايران ادامه دهيد بايد كشتی های جنگی خود را در اختيار ارتش ايران قرار دهيد.
به علت ضعف دولت قاجار، نيروی دريايي انگليس در ۱۸۸۹ ميلادی وارد خليج‌فارس و در غرب جزيره قشم يعنی در بندر (باسعيدو)مستقر می‌شود. و برای خود پايگاه نظامی تاسيس مي كنند.
انگليسی‌ها جزاير ابوموسی، تنب كوچك و بزرگ را اشغال میكنند ولی در نقشه هايی كه چاپ می كنند، اقرار می كنند كه اين جزاير متعلق به ايران است.

جاذبه های قشم :

غارهای نمکی ( نمکدان )، تنگه چاهکوه ، تنگ عالی ، دره ستاره ها ،دره تندیس ها،برهوت کاسه سلخ، جنگل دریایی حرا، تخمگذاری لاک پشت ها ی دریایی ، سواحل گوناگون، پرندگان قشم ( بیش از ۱۰۰ گونه پرنده ساکن و مهاجر )، جزایر پیرامون ، درخت انجیر معابد، غارهای تاریخی خربس ، بادگیرها و چاه های طلا در لافت ، قلعه های تاریخی ( قشم ، لافت، لارک، هرمز ) ، موسیقی بومی سنتی ، لباس های بومی سنتی زنان و مردان ، نگاره های حنا، مسجدهای با شکوه ، زیارتگاه ها، فولکلور ( فرهنگ مردم ) قشم ، صنایع دستی و سوزندوزی های زنان قشم و...

پس از خوردن نهار و تماس با آقای رمضان پور رئیس هیئت هرمزگان جهت گرفتن نکات ریز برنامه وانت دو کابینی کرایه کردیم تا برطبق اطلاعاتی که در اختیار داشتیم  برنامه خود را اجرا نماییم. فقر را در گوشه و كنار قشم در بين اهالی بومی می‌توان ديد.قشم بدليل فاصله كم دريايی با بندر خصب عمان یکی از راه های وورد كالای قاچاق به كشور میباشد.

تنديس امام‌قلي خان : سردار صفوي در ميداني در وسط شهر يادآور تاريخ گذشته و مبارزه با اجنبي است.

قلعه پرتقالي ها :
در داخل شهر قشم در نزدیکی جنوب شرقی میدان امام خمینی در مجاور دریا درست مقابل جزیره هرمز قلعه پرتقالی ها را می بينيم برخلاف قلعه پرتقالی ‌های جزيره هرمز،از قلعه پرتقالی ‌ها در شهر قشم چيز زيادی باقی نمانده است. بومیان منطقه اعتقاد داشتند تونلی از زیر این قلعه و از زیر دریا به سمت جزیره هرمز حفر شده و دو قلعه را با هم مرتبط می کرده است. در پشت حصار بیرونی قلعه، خندقی وجود داشته كه اینك پر شده است. در میان خرابه های قلعه هنوز هم تعدادی لوله زنگ زده توپ وجود دارد. چهار لوله از این لوله ها را در اطراف در ورودی پاسگاههای قدیمی شهر قشم و لافت نصب كرده اند و چند لوله توپ دیگر نیز به بندر لنگه حمل شده است.

در سال ۱۵۰۷ ميلادی آلبوكرك درياسالار پرتغالی جزاير دهگانه خليج فارس را تصرف كرده و از اين طريق بر راه بازرگانی دريايی بين هند و اروپا تسلط يافت، چيرگی پرتغاليها بر اين آبراه مهم دريايي ۱۱۰ سال طول كشيد. در اين مدت آنها به ساختن دژهای از جمله دژهای « هرمز» ، «قشم» و «لارك» پرداختند.

قلعه با مساحتی بيش از ۲ هزار متر مربع از سنگهای آهكی و گچی با ملاط ساروج محلی ساخته شده. چهار برج در چهار گوشه و بازوهايی بلند دارد كه توپ و منجنيق ها بر روی پهنای آن مستقر می شده اند، قلعه كاربردی چون يك انبار بزرگ يا جای نگهداری مهمات و سلاح داشته كه در مواقع اضطراری به ديگر دژها كمك می رسانده است.

سرانجام در سال ۱۶۲۳ ميلادی اين قلعه و ديگر پايگاهها در دهانه خليج فارس را يكي از سرداران صفوی متصرف شد.

پس از بازدید از قلعه در جاده جنوبی ساحل به راه افتاده از شهر قشم خارج شدیم. پس از طی ۱۲ کیلومتر به منطقه خربس رسیدیم

غار خربز( یا خربس Xarbez ) :

غارهای خربز بر سینه کوه مارنی- رسی معروف به کوه خربز با نه روزنه درسه ردیف قابل مشاهده است. در ردیف بالاشش در حاشیه وسط دو و در پائین یک روزنه تعبیه شده ، در پشت روزنه ها تالاری به مساحت ۲۵ متراحداث گردیده.

خربز از غارهای دریایی است که بر اثر گرداب و تخلیه ماسه ها از حفره سنگ ها به وجود آمده ، اما در دوره های پیش از اسلام مردمان با افزودن بر وسعت غار در بخش های تالار میانی و دهلیزهای انشعابی آهكی كه گفته می‌شود زيارتگاه مهری(ميترايی) بوده است  از آن برای پناهگاه استفاده می کرده اند برسی اجمالی و جزئیات داخلی غار نشانگر احداث در زمان مادهاست. البته در کنار این غارها، چند غار جدید دیگر ساخته شده تا بر جذابیت اثر افزوده شود. درون غارهای جدید با تصاویر شخصیت ها و نوشته های مختلف پر شده که تا حدود زیادی باعث افزایش جلوه مصنوعی غارها شده است.

مقبره شاه شهید برفراز صخره و غارهای خربس قرار دارد ، محل قبلی نیایشگاه مهر ، ایزد مهر و میترا منظرای بدیع ودیدنی (يك معبد ميترايی نظير معبد هنزا در ابيانه)

در ادامه حرکت به روستای برکه خلف می رسیم. از این روستا یک جاده خاکی ما را به دره ستاره ها ( گویش محلی ستاره افتاد یا استاره کفته ) در۵ کیلومتری ساحل جنوبی می رساند.

کوه ها و تندیس های قشم :

در جزیره قشم کوه های کم ارتفاع و شگفت انگیز بسیاری وجود دارد که از تحولات دورانی و فروکش آب و بیرون آمدن این کوه ها از دل آب حکایت می کند. سطح این کوه ها را لایه های مرجانی ، اسفنجی و دو کفه ای ها پوشانده اند که این امر موجب حفاظت خاک های نرم شیست و مارن زیر سطح مرجانی شده است.

در اثر فعل و انفعالات طبیعی ، وزش باد ، طوفان های باران زا ، نمادها و تندیس های دیدنی و زیبایی در شکل های گوناگون و عجیب در سراسر جزیره پدید آمده است. از پديده های ديگر می توان به دود كش جن و تخت ديو، شكل های قارچی ، كمانی ، كروی ،  قلوه ای  مخروط ها و هرم های كوچك و بزرگ، شكل های شبيه به انسان و جانوران ( كوهسر) مختلف اشاره كرد. دشت و دامنه های مجاور چشمه های معدنی سولفوره در منطقه كارگه كه آن را با نام جالب كا سه سلخ يا برهوت سلخ می شناسيم مجموعه ای از شكل های فرسايشی را در خود جای داده است.

دره ستاره‌ها :

دره ستاره ها: در غرب روستای بركه خلف دره ستاره ها پديده‌ای به شكل تندیس های بلندقامت و ستون كاخ هایی قدیمی و بريدگی های شگفت انگيز طبيعی و غولسنگها كه بر اثر فرسايش بی وقفه سنگهای رسوبی حاصل فعالیت باد و آب است این سازه را همچون مجسمه هایی انسان ساخت، جلوه می دهد. مشابه اين اشكال زمين شناسی يا ژئومرفولوژی را ما تنها در آمريكا مي‌بينيم. مردم اين منطقه بر اين باورند كه در گذشته های دور ستاره ای از آسمان در اين نقطه فرود آمده و موجب شكل يافتن اين دره شده است.

دره ستاره ها يا همان «استار اوتيده» در قشم از آن مکان های وهم انگيز است که آدميزاد را به شهر جن و پری می برد و اشکال زيبای آن هر کسی را مبهوت مي کند. برای این محل داستان های وهم آلود و خیال انگیز فراوانی ساخته شده است، ماندن در این نقطه از جزیره پس از غروب آفتاب برای عده ای سخت نگران كننده است چون می پندارند با سكوت شب موجودات فرازمینی در دره ستاره ها گرد هم می آیند.

جزاير ناز :

در ۲۲ کیلومتری شهر قشم در جاده جنوبی جزایر زیبای ناز را می بینیم که در هنگام مد با قایق به آن می روند. ولی در زمان جزر می توان با قدم زدن بر روی ماسه های مرطوب به این جزیره رفت و از آنجا تنگه هرمز و جزیره لارک را تماشا کرد. ديدار از جزاير ناز نيز خالی از لطف نيست و می توان در سواحل آنها صدفهای الوان و ماسه های که همانند اكليل می درخشند را مشاهده نمود.

به حرکت خود در جاده جنوبی ادامه داده و پس از گذشتن از فرودگاه بین المللی قشم واسکله سلخ به روستای طبل می رسیم، پس از خرید مواد غذایی مورد نیاز خود در فاصله ۷۰ کیلومتری قشم به ساحل جنگلهای حرا می رسیم. به دین گونه در ساعت ۹ شب سفر ما در روز اول به پایان رسید. همان جا اتراق کردیم تا صبح فردا برای دیدن جنگلهای حرا برویم.

جنگل دریایی حرا (HARRA) زیستگاه امن پرندگان مناطق گرمسیری :

حرا  به نام علمی (Avicennia Marina ) ، اوسينا همان ابن سينای خودمان است که اين گياه به وی نسبت داده می شود

حرا درختی است آب شورزی در اندازه های ۳ تا۶ متر که هنگام مد آب دریا تا گلوگاه در آب فرو می رود. با خاصیت تصفیه ای که در پوست این درخت وجود دارد، بخش شیرین آب دریا را جذب و نمک آن را دفع می کند حرا، گیاهی از تیره شاه پسند است. دانه آن روی درخت مادر می روید و نهال تولید می کند. سپس از درخت جدا می شود و داخل مرداب می افتد. گیاهان حرا برگهایی با ظاهر بیضی شکل و قاعده ای باریک (دوکی شکل) رویه سبز و براق دارند و پشت برگها نیز سفید یا خاکستری رنگ است. طول این برگها حدود ۵ تا ۵/۷ سانتی متر است. میوه حرا، بادامی شکل است و به یک خامه باریک منتهی می شود. گل های آن نیز به رنگ طلایی با ۴ گلبرگ می باشد که هر گلبرگ بیشتر از چند میلی متر طول ندارد و عطری شیرین و خنک، تا شعاع چند متری اطراف آن پراکنده می شود. بنا بر تحقیق آنوبانینی گیاه حرا که گاه به عنوان علوفه برای خوراک چهارپایان استفاده می شود دارای چندین فایده دارویی و صنعتی نیز است. از آن جمله می توان به استفاده از آن در درمان جذام و همچنین برخی بیماریهای پوستی اشاره نمود.

این درختچه در سواحل و مرداب های ساحلی مصر، عربستان و سواحل جنوب ایران دیده می شود. به این گیاه در بندرعباس حرا، در بلوچستان تمر و در بعضی از نقاط، تول گفته می شود. به عربی نیز آن را شوری و شوره می نامند.

جنگل های حرا در بوشهر، سيستان و بلوچستان و هرمزگان، از ذخيره گاه های جنگلی کشور به حساب مي آيند و تحت حفاظت قرار دارند.

در تنگه خوران جنگل دریایی حرا در گستره ای معادل ۲۰۰ کیلومتر مربع پدید آمده جزر و مد در سواحل که به صورت موزون و مستمر هر ۶ ساعت انجام میشود خود منظره ای شگفت انگیز را به نمایش می گزارد، حرا به دلیل مساعد بودن شرایط اکولوژی ، زیستگاهی امن برای پرندگان مهاجر از مناطق گرمسیری است . پرندگانی همچون حواصیل بزرگ ، اگرت بزرگ ، اگرت ساحلی ، حواصیل هندی ، کفچه نوک تیز ، سلیم خاکستری ، گیلانشاه ، فلامینگو ، کاکائی و ....

از میان دیگر گونه ها می توان به ( اگرات آلبا ) مرغ باران یا آبچلیک ( کارادریده) تعداد قابل توجهی از گونه های پرندگان اروپا –آسیایی( حدود ۴۳ گونه ماهی خوارند) که به آفریقا مهاجرت می کنند اشاره کرد.

پوشش جانوری جزیره قشم علاوه بر پرندگان ذکر شده ۱۱ گونه خرچنگ از سه خانواده، لاک پشت سبز ، لاک پشت دریایی ، لاك‌پشت‌هاي پوزه عقابي، دولفین بینی بطری و همچنین روباه ، راسو وبازهای شکاری است.

ناحیه جزر و مدی حرا زیستگاه مناسبی برای نرم تنان ، سخت پوستان و ماهیان پدید آورده .

ساحل شنی در شرق کانی یک مکان دلخواه برای لاک پشت های دریایی و لاک پشت سبز است.

گونه ای از نرم تننان این ناحیه جانوری به نام گل خورک و شبیه مارمولک می باشد که هنگام مد درون سوراخهایی که روی ماسه ها ایجاد کرده می شود. نوعی دیگر از درختان این جنگل درختچه هایی به نام چندل است که به تازگی نهال آن از کشور پاکستان وارد شده . ما نیم ساعتی با پای برهنه میان جنگلها بر روی ماسه های خیس پیاده روی کردیم و خیلی لذت بردیم، ازجنگلهای حرا که خارج شدیم تا به موازات ساحل جنوبی کوه گنبدی شکل نمکدان با رگه های سفید نمک را نظاره گر باشیم.

گنبد‌هاي نمكي :

 نمك به دليل وزن حجمي پايين كه نسبت به سنگ های در بر گيرنده خود دارد و به خاطر خاصيت شبه خميری و انعطاف پذيری آن همواره ميل به صعود دارد و در مناطقی كه لايه های ضخيمی از نمك در زير زمين وجود داشته باشد در صورت وجود نقطه ضعف در لايه های بالايی نمك از آن نقطه بالا می آيد و با استفاده از فشار هيدروستاتيك  نيروی خود را بر تمام بخش ها محیط وارد می نمايد. پس از بروز گنبد نمكی  بر روی سطح زمين و با تاثير آب باران نمك به تدريج محو می شود و در محل گنبد نمكی مواد مربوط  به پوش سنگ و همچنين موادی كه از اعماق زياد به همراه  توده نمك  به بالا آمده اند باقی می مانند. و اين موجب غنی شدن يك يا چند نمونه كانی و ماده معد نی  می شوند. در جزيره های قشم ، هرمز و هنگام هماتيت ، اوليژيست و مگنتيت بيشترين برونزاد را دارند و معادن  خا ك  سرخ  اين جزاير شاهدی بر اين مدعا هستند. از نمونه پديده های مربوط به گنبد نمكی  می توان به لايه های رنگارنگ نمك و كانی های آهن دار، غارهای نمكي ، بركه های نمكی ، شكل های كريستاليزاسيون زيبا، ساخت های تكتو نيكی بزرگ و كوچك اشاره كرد.

در فاصله۹۰ کیلومتری شهر قشم، مرتفع‌ترين منطقه جزيره در بخش انتهایی جنوب غربی کوه گنبدی شکل کيش کوه قرار دارد که به کوه نمکدان نيز معروف است به ارتفاع تقريبى ۳۹۰  متر از سطح دریا .

وجود رگه های سفید نمک بر بدنه این کوه از دور منظره ای جالب و دیدنی را نمایان می سازد .

راه دسترسی : از سه مسیر می توان به کوه نمکدان رسید:

از طریق بندر باسعیدو ، دوستکو و کانی ۲۸ کیلومتر

از طریق بندر سلخ ، گمیران ، کارگه ۲۶ کیلومتر

از طریق گورمی ، کانی ۱۶ کیلومتر

گنبد نمکى نمکدان تنها گنبد نمکى در جزيره قشم است که از ميان دماغه جنوب، تاقديس سلخ و دماغه شمال غربى تاقديس باسعيدو بالا آمده است و در نقشه تقريباً دايره‌اى شکل و به

 قطر۷ * ۶/۵  کيلومتر است. بام گنبد توپوگرافى نامنظم دارد و ديواره آن بسيار پرشيب است.

طبق تقسيم بندي Bosak et all ۱۹۹۸ كوه نمكدان جزو گروه گنبدهای نمكی غيرفعال قرار می ‌گيرد كه بر روی سطح بالايی آن سنگ نمك كم‌تری وجود دارد كه با گذشت زمان نيز مقدار آن در اثر انحلال كم‌تر شده است، ولی سنگ گچ آن‌ زياد می‌باشد. ساختار نمکى این کوه كه از انباشته شدن صخره‌هاى آذرین با رسوبات تشکیل شده است با بقایاى معادن نمک باستانى و چشمه‌هاى آب شور، به خودى خود یک "اثر تاریخى طبیعى دیدنی" با امکانات آموزشى و تفریحى را به وجود آورده است.

غارهای نمكی عموما در گنبدهای نمكی به وجود می‌آيند. اگر گنبدهای نمكی در مناطق خشك و نيمه خشك از نظر اقليمی مانند جنوب ايران واقع گردند، به‌ علت بارش كم پديدار شدن آن‌ها در سطح زمين دوام بیشتری داشته و در آن‌ها احتمال به وجود آمدن غارهای نمكی بیشتر می‌باشد. در مناطق پرباران گنبدهای نمكی به‌ علت انحلال زياد سنگ نمك از بين رفته و فرصت ايجاد غار در آن‌ها بسيار كم است و يا از وسعت و طول زيادی برخوردار نمی باشند.

 در بخش جنوبى گنبد نمکى نمکدان، غارهاى نمکى (Salt Caves) بسيار زيبا و شگفت‌انگيزى وجود دارند.

فاصله دهانه غارهای نمک از يك جاده خاكی و نا مناسب همجوار ساحل دریا حدود 2 کیلومتر است که توصیه می شود با پای پیاده پیموده شود، در طول مسیر مردمان سخت کوش در معادن در حال استخراج  میباشند و استقبال گرمی از شما خواهند داشت.

غارهای نمکی در کوه نمکدان با دهانه های بسیار زیاد و شعبات مخطلف است چیزی بالغ بر۲۰ دهانه که شاخص ترین آن غار نمکدان۳ میباشد.

غارهای نمکدان :

غارها و گنبدهای نمكی از جمله پديده‌های استثنايی و كم نظير زمين شناسی در دنيا محسوب می‌شوند.

غارها و گنبدهای نمكی موجود در جزيره قشم و هرمز در نوع خود بی ‌نظير هستند و در هيچ‌جای دنيااين گونه غارها با ويژگی‌های خاص جزاير قشم و هرمز وجود ندارد و حتی غار " سدام " در حوزه بحرالمیت فلسطين با طول ۵۶۸۵  نيز كه پيش از اين نخستين غار طويل نمکی دنيا محسوب می ‌شد، شرايط خاص اين منطقه را ندارد.

غار نمكی۳ جزيره قشم طولانی ترین غار نمکی جهان ( به درازای ۶۴۰۰ متر ) است و با قدمت ۸ تا ۹ هزار سال

ازغار نمكی جزيره هرمزنیز میتوان به عنوان پنجمين غار نمكی جهان ياد كرد

از ويژگيهای منحصر به فرد غارهای نمكی سرعت زياد انجام فرآيندها در اين غارها است

رطوبت هوای جزیره و نفوذ آب در غارها سبب فروچکیدن آب نمک اشباع شده بر بدنه قندیل ها می شود و شکل آن را پیوسته تغییر می دهد یا قندیل های جدید می سازد .

نمک های کوه نمکدان از بهترین نوع نمک شناخته شده است و در ترکیب آن عناصر دیگری همچون منیزیم وجود دارد به همین دلیل می تواند به عنوان نمک طبی به ویژه برای مصرف ورزشکاران حرفه ای به صورت کپسول مصرف شود. نمک های موجود در منطقه حدود۵۷۰میلیون سال عمر دارند و به دوره پيش از كامبرين می ‌رسد.

تحقيقاتى که اخيراً بر روى فضاى داخلى غار نمکدان انجام شده نشان مى‌دهد که اين غار داراى قابليت ويژه‌اى است که تنفس در آن مى‌تواند به بهبود بيماران مبتلا به آسم و ناراحتى‌هاى تنفسى و ريوی کمک و حتی برای سينوزيت ياتب يونجه مفيد باشد.

بلندای غارهای نمکدان از cm ۶۰ تا ۳۰ متر متغییر است.

نمکدان ۱ :

ما ابتدا از غار نمکدان۱ بازدید کردیم دهانهً جنوبی و  بزرگ این غار  از دور نمایان است چشمه مجاور غار نمکى۱ که در تمام طول سال جریان دارد ، حاصل نفوذ آب‌هاى سطحى مربوط به بارندگى به داخل مجرا‌ها و کانال‌هاى گنبد نمکى نمکدان است. اين آب‌ها پس از نفوذ به داخل گنبد و حل‌کردن مقادير زياد نمک و ديگر مواد قابل انحلال، به شکل چشمه ظاهر مى‌شوند. آب اين چشمه محلول فوق اشباع نمک است و به‌همين دليل رسوب‌گذارى و تبلور نمک در حاشيه مسير اين چشمه به‌ وفور مشاهده مى‌شود و حاصل آن را مى‌توان به‌صورت نوارى سفيد رنگ از دوردست مشاهده نمود. در بستر سرخ‌رنگ اين چشمه، رسوبات گل‌ اخرا مشاهده مى‌شود که حاوى ترکيبات اکسيد آهن به‌خصوص هماتيت است.

در اين ناحيه شکل‌هاى بسيار زيبايى از نمک قابل مشاهده است، از جمله: پليگون‌هاى نمک (با قطر۳۰ سانتى‌متر تا يک متر)، تيغه‌هاى نمکى بسيار تيز و برنده ، سوزنی های کوچک و بزرگ ، شکل‌هاى گل‌کلمى و فندقی، رشته‌هاى ذره‌بينى؛ بلورهاى خودشکل نمک وهمچنین کلسیت و....

در طول  پیمایش غار به دلیل تنگ شدن وسختی  مسیر مجبور شدیم ابزارها وکولهای خود را در گوشه ای گذاشته و با طناب انفرادی  ولوازم ضروری داخل کیف کمری ادامه مسیر دهیم. چیز قابل توجهی که هوش و حواث ما را به خود جلب کرد وجود نسیمی خنک و وجود خفاش در اعماق غار بود که ما را بر آن داشت تا به دنبال راهی به فضای خارجی باشیم . بله حدس ما درست بود خروجی چاه مانند با دیواره ای گلی و ریزشی آقای سجادی به زحمت از آن خارج شده تا محیط اطراف  را برسی کند وی با منظره ای عجیب روبرو می شود چندین چاه و دهانه بسیار بزرگ و مشرف به دریا، چاه ها به نظر می رسید به غارهای زیبا منتحی گردند ولی به دلیل ریزشی بودن نیاز به  حمایت از بالا داشت و صئود از آن جهت برگشت بسیار مشکل تربود پس به طرف دهانه عظیم و زیبا که بیش از پیش نظرش را به خود جلب کرد راهی شده تا برسی اجمالی از آن داشته باشد بله غاری عظیم با شعب فراوان ، استلاكتيت و استلاگميت‌هايي متفاوت. سریع برمیگردد تا با سایر همنوردان این غار عظیم را درنوردیم . دو نفر از همسفرانمان نیز از دهانه خارج شده بودند طی صحبت و برنامه ریزی که با مهرداد انجام شد تصمیم به برگشت مسیر و برداشتن لوازم و سپس شناسائی غار گرفتیم.

پیمایش غار نمکی ۱حدود ۳ساعت به طول انجامید

پس از خروج به علت کمی وقت تصمیم بر آن داشتیم که ابتدا از نمکدان ۳بازدید کنیم.

سپس در ساعت۱۶شروع به بازدید از غار نمکدان۳کردیم.

نمکدان ۳ :

از دل کوه نمکدان یک جریان آب زیر زمینی دائمی می جوشد و راه را به خارج می گشاید که پس از حل کردن نمک در مسیر حرکت خود به صورت چشمه نمک در دامنه کوه ظاهر می شود و در گودال مقابل خود حوضچه ای طبیعی به رنگ سفید به وجود می آورد و این مسیر آب همان غار نمکدان 3 میباشد که ميزان آب آن وابسته به ميزان نزولات جوى  متغير است. بدین ترتیب منبع آب شیرینی در این غار وجود ندارد و بهترین فصل بازدید از این غار فصول کم آب است. این غار از نوع غارهای تالاری آبی و مرطوب است و برای نوردیدن این غارها احتیاج به روحیه قوی و توان جسمی بالاست هدلامپ مناسب و استفاده از کلاه ایمنی نیز توصیه می شود.  ديواره ورودى غار تشکيل شده است از نوارهاى رنگارنگ نمک و لايه‌هاى مختلفى از کانى‌هاى آهن‌دار ـ مانند هماتيت و اوليژيست است. استلاکتيت‌ها و به ندرت استلاگميت‌هاى نمکى از اولين پيچش‌ غار قابل مشاهده هستند، متأسفانه بسیاری از استلاکتيت‌هاى زيباى اين غار تخريب و شکسته شده‌اند، به احتمال زياد اين کار توسط بازديدکنندگان و برخى از اهاى بومى جزيره صورت گرفته .از تالاردوم زيبايى غار را کف‌پوشى از نمک کريستاله دوچندان نموده است و در نزديکى ديواره‌ها، اتصال استلاکتيت‌ها و استلاگميت‌ها با يکديگرستون‌ها و ستونک‌هاى زيبايى را پديد آورده است. صدای زیبای آب در سکوت وهم انگیز غار هرگز از خاطرمان پاک نخواهد شد صدای آب در یکی از تنگه ها به قدری زیبا و گوشنواز شد که ما را از خو د بیخود کرده و خستگی و سختی مسیر را از یادمان می برد ، لحظه ای صبر در شعبه ای دشوار و تنگ و گوش سپردن به سمفونی وموسیقی آب ونوازش روح و روان ، تفکر در عالم هستی، پروردگار و...

 برای رسیدن به انتهای غاربه جز طی چندین تالار باید به صورت سینه خیزو گاهی به صورت نشسته از میان قندیلها و حتی از درون آب عبور کرد. این محلول فوق اشباع نمک است که تمام ضخمهائی را که در طول مسیر بر بدنمان نقش انداخته را به شدت می سوزاند وآتش وجودمان را شعله ور مینماید. مسیرهای یکنواخت ، باریک و با سقفی صیغلی با ارتفاعی حدود cm ۶۰  که ما را وادار به حرکت سینه خیزمیکرد گاه به قدری طولانی می شد که کاملاً خسته، مسیر را به امید ریسدن به تلاری نه چندان بزرگ می پیمودیم.  در طول مسیر رودخانه‌اي مارپيچ با استلاكتيت و استلاگميت‌هايي مرمرین و بلورین در اشکال مختلف و اعجاب‌آو دیواره ها و سقفهای با رگه هایی رنگی ازکانی های گوگرد، آهن ، نمک و سایر املاح، انسان را به شگفتي وامي‌دارند و منظره ای بدیع به وجود آورده اند که در نوع خود منحصر بفرد است.درطی مسیر رگه های گوگرد ، گل گوگرد و گاز آن از جمله مسائلی بود که در هیچ یک از گزارشات حتی اشاره ای به آن نشده بود و وجود گاز گوگرد در بعضی مناطق تنفس را در محیط مرطوب و خاص غار  دچار مشکل می نمود.

غار نمكی علاوه بر اين كه از جمله پديده‌های منحصر به فرد در علم زمين شناسی محسوب می‌شود و يكی از ثروت‌های ملی كشور است در عین حال دارای استلاکتيت‌ها واستلاگميت‌هاى سست  و بسیار تخریب پذیر میباشد و بايد مورد حفاظت قرار  گيرد لذا خواهشمند است از ورود اکیپهای بیش از شش نفر و شکستن استلاکتيت‌ها خود داری کنید.

نکته مهم در مورد غارهای نمکی که جا دارد آن را متزکر شوم این است که خطر ريزش و نيزجاری شدن يكباره سيلاب در آنها وجود دارد

ما درپایان پس از پاکسازی کامل غار ساعت  ۲۲:۳۰  از آن خارج شده و با چهرۂ زیبای غار به  امید دیداری مجدد خداحافظی می کنیم، هنوز زیبای غار از نظرمان محو نگردیده بود که جلال وشکوه آسمان شب دیدگانمان را نوازش داد آسمانی خیالی مملو از ستارگان. به سمت روستای طبل حرکت کردیم تا مانند شب قبل در ساحلهای جنگلهای حرا اتراق کنیم. ساعت ۱۲ شب بود که به منطقه رسیدیم. صبح روز سوم جهت بازدید از تنگه چاهو و مناطق اطراف از روستای طبل در امتداد جاده شمالی حرکت کرده پس از طی ۸ کیلومتر به روستای گوران رسیدیم تا بازدید کوتاهی از سد تاریخی گوران داشته باشیم

سد گوران:

در ۷۸ کیلومتری شهر قشم و در کنار روستای گوران در نزدیکی جاده طبل- باسعیدو قرار دارد . سنگ بنای اولیه سد به دوران گوران یا( گبران یا زرتشتیان) و هخامنشیان مربوط می شود و قسمت بالا و تاج آن از دوره ساسانی است. از جمله آبگيرها و سدهای مهم قشم می توان سدهای « خالصی»، «سيماب» ، «توريان» ، « سد پی پشت » و « سلماب» را نام برد.

پس از آن به روستای چاهوی شرقی و در جنوب این روستا به تنگه چاهو با دیواره های عمودی بلند می رسیم.

تنگه اعجاب انگيز چاهكوه :

اين دره در۱۰۰ كيلومتری شهر قشم و در شمال غربی جزيره كنار روستای چاهوی شرقی قرار دارد.

دره‌ای به عمق ۱۰۰متر نمايش ديگری از فرسايش سنگهای رسوبی چاهكوه با احجام و تنديس های بی نظير و پوشيده از صدها حفره و كاسه و طاقچه بر بدنه عمودی آن با جوی های سنگی و چاههای آب كه از يورش باد، بارش بارانهای تند و تابش آفتاب داغ پديد آمده است.

بر اثر حرکت اب و سیلابها فرسایشهایی در سنگ چاله ها و چاه های کم عمق و نیمه عمیق ایجاد شده است. هر چه به سمت جنوب پیش می رویم تنگه کم عرض تر شده شیب آن افزایش می یابد و در انتها به شکل V و صعب العبور می شود. جنس دیواره ها از ماسه سنگ آهکی سست است. چاههای کم عمق آن مورد استفاده اهالی و محل ذخیره آب های جاری قرار می گرفته است که آب به وسیله کانالهای باریک جوی مانند داخل این چاهها هدایت می یابد. مشابه این تنگه در جنوب روستای چاهکوی غربی تنگ عالی قرار داد که دلیل عدم تردد اتومبیل در این منطقه بازدید از ان امکان پذیر نبود.

تنگ عالي محمد : دربخش غربی جزيره در جنوب روستای چاهو شرقی واقع شده است وامتداد كلی شمالی جنوبی دارد. ورودی شمالی تنگه از طريق روستای چاهو شرقی در حدود ۲كيلو متری ساحل شما لی  قرار دارد و دهانه آن در ابتدا فراخ و پر عرض است ولی پس از طی چند ۱۰ متر به سرعت تنگ و بسيار باريك می شود به طوری که دراواسط تنگه مسیر حرکت بسیار تنگ و دشوار میشود و دیواره ها آنقدر به هم نزدیک میشوند که در برخی نقاط با استفاده از دست باید خود را کمی از کف دره بالاتر کشید و عبور کرد. وجود گياهان فراوان و درختان نسبتا سالمند نشان دهنده وجود ميزان آب كافی در بستر تنگه است. حفره ها و شيارهای فراوانی در ديواره های تنگه مشاهده می شود كه شكل نيم كروی، قاشقی و طاقچه ای دارند و از عناصر اصلی زيبايی اين تنگه به حساب می آيند. شيارهای خطی و طا قچه ای در بسياری از نقاط به صورت موازی ديده می شوند و دليل بروز اين حا لت  انحلال و فرسايشی در ميان لايه های رسی و مارنی است كه نسبت به ماسه سنگ آهكی فرسايش پذيری زيادی دارند. حركت سريع و تخريبی آب در زمان بروز سيلاب ها عامل ديگری در فرسايش لايه ها و ايجاد شكل های تيغه ای و گوه ای با لبه های صيقلی است. در ديواره های اين تنگه شاهد درزه های كوچك و بزرگ و همچنين چندين گسل عرضی هستيم كه به احتمال زياد حاصل فعاليت های نمكی است كه در كنار آن قرار گرفته است و در نهايت درانتهای جنوبی خود به ديواره های شمال شرقی گنبد نمكدان ختم ميشود و مسير از اينجا تا ساحل جنوبی كاملا با ساحل شمالی متفاوت بوده و جلوه های خاص حاصل از برونزاد گنبد نمكي قابل مشاهده است

 قبل از ظهر به کارگاه لنج سازی در مسیر روستای طبل رفتیم که در آن منطقه کارگران زیادی حدود ۲ سال وقت صرف ساختن لنجهای بسیار بزرگ و زیبایی با چوب‌هايي از آسيای جنوب شرقی جهت حمل مسافر و بار می کردند که هر کدام حدود ۴۰۰ تن وزن را تحمل می کردند. نکته جالب توجه این است که در پایان ساخت هر لنج و زمان به آب انداختن آن یک گاو قربانی می کنند و خون آن را جلوی لنج می مالند و با گوشت قربانی غذایی پخته مردم ساکن منطقه که برای دیدن به آب اندازی لنج به آنجا می آیند از این غذا می خورند. پس از صرف نهار به سمت بندر لافت حرکت کردیم.

روستای لافت: در ۷۶ کیلومتری شهر قشم و در۳۰کیلومتری شمال فرودگاه بین المللی قشم روستای لافت قرار دارد . قبل از همه ، بادگیرهای بلند منازل روستائی چشم مشتاقان دیدار از لافت را به خود جلب می نماید. پس از آن ،به محض ورود به لافت و در جوار قلعه نادری بازمانده از دوران افشاری حلقه های چاه آب متعدد در داخل گودال دامنه کوه به چشم می خورد که حکایت از تکنولوژی ذخیره آب پارسیان جزیره نشین عهد هخامنشی و دوره زرتشتیان دارد.

تل مشرف بر این چاه ها ، با سطح سنگی مرجانی ، آب باران را به گودال محل چاه ها هدایت می کند و چون کف چاه ها به لایه های گچی ختم شده است ، آب برای مدت طولانی ، نسبتا سالم و خنک در آن باقی می ماند.

در بالای چاه های تلا دو اثر تاریخی برج دیده بانی بازمانده از قرن هفدهم وجود دارد.

گفته می شود تعداد چاه های تلا به تعداد روزهای کبیسه یک سال شمسی۳۶۶ حلقه بوده و در گذشته در هر روز از سال درپوش یکی از آنها را باز و از آن استفاده می کردند . بعضی به غلط و به دلیل ارزش بالای آب در جزیره واژه طلا را به آن اطلاق میکنند در حالیکه صحیح آن تلا= تل او = TAL EAU تل آب و(( او)) به معنی آب (به زبان پارسی قدیم و فرانسه امروزی) است.

بندر تاريخی لافت، و لنج های شناور در ساحل وبزرگترین آب انبار جنوب ایران چشم هر بيننده‌ای را مجذوب خود می‌كند.
پس از روستا به اسکله لافت می رسیم. این اسکله کمترین فاصله را با ساحل جنوبی کشورمان ( پهل ) دارد که حدود ۱۸۰۰ متر می باشد و محل تردد قایق و خودروی شخصی است. در این منطقه دکل های عظیم انتقال نیرو از روی دریا جزیره را به شبکه سراسری برق متصل می کند و منظره زیبا و جالبی مخصوصاً هنگام شب به وجود می آورد. پس از عبور از اسکله به روستای پی پشت می رسیم. در نزدیکی روستا یعنی ۳۷ کیلومتری قشم در مدخل تنگه تأسیسات تقسیم آب سد تاریخی پی پشت با بركه زيبايش به جا مانده از دوران ساسانی به چشم می خورد.

 در ادامه مسیر به سمت ساحل جنوبی به روستای توریان می رسیم.

 انجیر معابد ، یا درخت سبز یا درخت لول (LOOL یا لور)

از رستنی های شگفت انگیز مناطق حاره ، مخصوصا جزایر خلیج فارس ، درخت همیشه سبز لور (معروف به انجیر معابد) است که تاجی بزرگ با ریشه های هوازی متعدد دارد. میوه رسیده نارنجی رنگ این درخت مطبوع و خوراکی است.

یکی از زیباترین این درختان لور در منطقه توریان  قرار دارد این درخت برای زردشتی ‌ها و مردم قشم مقدس است و ريشه هايش در بيرون خاك قرار دارد و در كنار تنه درخت بالا می آيد و در نزدیکی آن بقعه ای دیدنی با طرح معماری کهن به نام زیارت پیر واقع شده است.

پس از بازدید از درخت به سمت درگهان رفتیم که قدیمی ترین بازارها و اسکله های جزیره را دارد. گشت کوتاهی در شهر زدیم سپس به شهر قشم رفته در کنار ساحل پارک زیتون اتراق کردیم و شب را با شنیدن صدای آرامش بخش امواج به صبح رسانیده و طلوع خورشید را در ساحل زیبای جزیره قشم نظاره گر بودیم. روز چهارم را در بازار قشم سپری کردیم و ظهر روز سه شنبه  با اتوبوس دریایی خود را به بندرعباس رسانده و از آنجا با اتوبوس به سمت اصفهان حرکت کردیم. ساعت ۱۰صبح روز چهارشنبه ۲۴ بهمن با صحت و سلامت و خاطره ای خوش از جزیره زیبا و دیدنی قشم و همچنین مردم خونگرم با لهجه شیرین آن منطقه به شهر دوست داشتنی خودمان رسیدیم.