گاهنامه ايران باستان

ايرانيان سال خورشيدي نگاه مي‌داشتند (يعني بر اساس ارتباط خورشيد با زمين). و سال را به دوازده ماه و هر ماه به سي روز بخش مي‌كردند. به اين ترتيب سال 360 روز  و شروع سال بعد هر سال پنج روز و پنج ساعت و 48 دقيقه و 46 ثانيه زودتر انجام مي‌شد. هخامنشيان رفع اين مشكل را دنبال مي‌كردند. ساسانيان تقسيم دوازده ماه، و هر ماه سي روز، در سال را حفظ كردند براي هر روز نامي معين كردند و پنج روز هم به آخر سال افزودند به نام «گات‌ها». به اين ترتيب، سال ساساني 365 روز شد و براي جبران ساعت و 48 ثانيه ، هر يكصد و بيست سال، يك ماه به سال مي‌افزودند.

در آغاز سده ششم ميلادي ساسانيان روش «كبيسه» را برگزيدند يعني هر چهار سال يك روز به ماه مي‌افزودند و آن را به نام "اورداد" يعني روز افزوده خداداد مي‌ناميدند.

هفت روز اول ماه به نام اهورا مزدا و امشا سپندان (اورمزد، بهمن، ارديبهشت، شهريور،سپندار مزد، خرداد، امرداد) و 23 روز ديگر به نام ايزدان است. روزهاي اول، هشتم، پانزدهم و بيست سوم هر ماه بنام خداوند است (اورمزد، دي به آذر،دي به مهر،دي به دين) بنابراين مي‌شود از جهتي گفت كه هر ماه به دو بخش هفت روز و دو بخش هشت روز تقسيم مي‌شود و اين نزديك‌ترين شباهت تقسيمات ماه زرتشتي  با ماه به چهار هفته‌اي است.

نامهاي سي روز ماه چنين است:

اورمزد

خداوند جان و خرد 

بهمن

منش (انديشه) نيك    

ارديبهشت

راه راستي، دادگري 

شهريور

توان برگزيده و سازنده 

سپندارمزد

مهر و آرايش افزاينده 

خرداد

رسايي و خودشناسي

امرداد

بي‌مرگي و جاوداني

دي به آذر

آفريدگار

آذر

آتش، فروغ

آبان

آب‌ها

خير

خورشيد

ماه

ماه

تير

ستاره باران

گوش

گيتي

دي به مهر

آفريدگار

مهر

پيمان و دوستي

سروش

كاركرد به نداي وجدان، پيام آور، راستي و دين

رشن

دادگري

فروردين

روان پاسدار، پيشرفت

وِرهرام

پيروزي

رام

صلح و آشتي

باد

باد (هوا)

دي به دين

آفريدگار

دين

وجدان و دين

ارد

بركت و داده اهورايي

اشتاد

كار، داد، راستي

آسمان

آسمان

زامياد

زمين

مانتره سپند

سخن انديشه‌زا، نماز، گفتار نيك

انارام

نور درخشنده و روشنايي بي‌پايان .

 

 

نام دوازده ماه سال:

فروردين

ماه فروشي‌ها(روانهاي پاسدار وپيشرفت‌دهنده)

ارديبهشت

ماه راستي‌ها و دادگري‌ها

خرداد

ماه خودشناسي‌ها و رسايي‌ها

تير

ماه بركت و فراواني

امرداد

ماه بي‌مرگي‌ها، جاوداني

شهريور

ماه نيروي سازنده و برگزيده

مهر

ماه دوستي و پيمان

آبان

ماه آب‌ها

آذر

ماه آتش و فروغ پاكي

دي

ماه وحش، دادار

بهمن

ماه خرد (منش نيك)

اسفند

ماه مهر و آرامش افزاينده

 

ماخذ: كتاب فلسفه زرتشت


 tannaz