گاهنامه ايران باستان
گاهنامه ايران باستان
ايرانيان سال خورشيدي نگاه ميداشتند (يعني بر اساس ارتباط خورشيد با زمين). و سال را به دوازده ماه و هر ماه به سي روز بخش ميكردند. به اين ترتيب سال 360 روز و شروع سال بعد هر سال پنج روز و پنج ساعت و 48 دقيقه و 46 ثانيه زودتر انجام ميشد. هخامنشيان رفع اين مشكل را دنبال ميكردند. ساسانيان تقسيم دوازده ماه، و هر ماه سي روز، در سال را حفظ كردند براي هر روز نامي معين كردند و پنج روز هم به آخر سال افزودند به نام «گاتها». به اين ترتيب، سال ساساني 365 روز شد و براي جبران ساعت و 48 ثانيه ، هر يكصد و بيست سال، يك ماه به سال ميافزودند.
در آغاز سده ششم ميلادي ساسانيان روش «كبيسه» را برگزيدند يعني هر چهار سال يك روز به ماه ميافزودند و آن را به نام "اورداد" يعني روز افزوده خداداد ميناميدند.
هفت روز اول ماه به نام اهورا مزدا و امشا سپندان (اورمزد، بهمن، ارديبهشت، شهريور،سپندار مزد، خرداد، امرداد) و 23 روز ديگر به نام ايزدان است. روزهاي اول، هشتم، پانزدهم و بيست سوم هر ماه بنام خداوند است (اورمزد، دي به آذر،دي به مهر،دي به دين) بنابراين ميشود از جهتي گفت كه هر ماه به دو بخش هفت روز و دو بخش هشت روز تقسيم ميشود و اين نزديكترين شباهت تقسيمات ماه زرتشتي با ماه به چهار هفتهاي است.
نامهاي سي روز ماه چنين است:
اورمزد | خداوند جان و خرد |
بهمن |
منش (انديشه) نيك |
ارديبهشت |
راه راستي، دادگري |
|
شهريور | توان برگزيده و سازنده |
سپندارمزد | مهر و آرايش افزاينده |
خرداد |
رسايي و خودشناسي |
امرداد |
بيمرگي و جاوداني |
|
دي به آذر | آفريدگار |
آذر | آتش، فروغ |
آبان |
آبها |
خير | خورشيد |
ماه |
ماه |
تير | ستاره باران |
گوش |
گيتي |
دي به مهر | آفريدگار |
مهر |
پيمان و دوستي |
|
سروش | كاركرد به نداي وجدان، پيام آور، راستي و دين |
رشن | دادگري |
فروردين |
روان پاسدار، پيشرفت |
وِرهرام |
پيروزي |
رام | صلح و آشتي |
باد |
باد (هوا) |
|
دي به دين | آفريدگار |
دين | وجدان و دين |
ارد |
بركت و داده اهورايي |
|
اشتاد | كار، داد، راستي |
آسمان | آسمان |
زامياد |
زمين |
|
مانتره سپند | سخن انديشهزا، نماز، گفتار نيك |
انارام | نور درخشنده و روشنايي بيپايان . |
نام دوازده ماه سال:
فروردين | ماه فروشيها(روانهاي پاسدار وپيشرفتدهنده) |
ارديبهشت | ماه راستيها و دادگريها |
خرداد | ماه خودشناسيها و رساييها |
تير | ماه بركت و فراواني |
امرداد | ماه بيمرگيها، جاوداني |
شهريور | ماه نيروي سازنده و برگزيده |
مهر | ماه دوستي و پيمان |
آبان | ماه آبها |
آذر | ماه آتش و فروغ پاكي |
دي | ماه وحش، دادار |
بهمن | ماه خرد (منش نيك) |
اسفند | ماه مهر و آرامش افزاينده |
ماخذ: كتاب فلسفه زرتشت
tannaz